రాళ్ళే పుస్తకాలు...(ఆసక్తి)

                                                రాళ్ళే పుస్తకాలు...(ఆసక్తి)

శాసనం (Epigraphy లేదా Inscription) అంటే పురాతన కాలంలో రాయి, రాగిరేకు వంటి వాటిపై వ్రాసిన అక్షరాలు. పురాతన కాలంలో కాగితంతో తయారుచేసిన గ్రంథాలు ఉపయోగించని కాలంలో రాజులు, చక్రవర్తులు, సామంతులు, జమీందారులు తమ రాజ్యపు అధికారిక శాసనాలను 'రాళ్ళ పై, రాతిబండలపై, రాగిరేకులపై చెక్కించి, బధ్రపరిచేవారు. ఇలాంటి అధికారిక ప్రకటలనే శాసనం అనేవారు.

ఆ తరువాత శిలాశాసనాలు తగ్గిపోయి లోహ శాసనాలు ప్రాధాన్యత వహించాయి. సంఖ్యాపరంగా చూస్తే శిలాశాసనాలకన్నా ఇవి చాలా తక్కువ సంఖ్యలో ఉన్నాయి. కానీ వీటికి చారిత్రిక ప్రాధాన్యత చాలా ఎక్కువ. పల్లవ, కదంబ, గాంగ, చాళుక్యాది వంశాల చరిత్ర ప్రధానంగా లోహ శాసనాలపై ఆధారపడి ఉన్నాయి. మంత్రతంత్రాలకు సంబంధించిన వివరాలేవో వాటిపై వ్రాసి ఉన్నాయని ప్రజలు భావించడంతో చాలా శాసనాలు వెలుగులోకి రాలేదు. వీటిలో నిధినిక్షేపాలున్న ప్రదేశాల దారిని చూపే రహస్యం ఉండవచ్చని పలువురు భావించి ప్రభుత్వానికి ఇవ్వక తమ వద్దే దాచుకోవడంతో ఎంతో చరిత్ర కాలగర్భంలోనే ఉండిపోయింది. కొందరు తామ్ర శాసనాలను కరిగించి ఇంటికి ఉపయోగించే చెంబులు, తపేలాలు, గుండిగలు వంటివి తయారుచేసుకున్నారు. వీటివల్ల ఎంతో విలువైన చారిత్రక సమాచారం నశించిపోయింది.

మాండలే ఒక బర్మా పట్టణం. ఇది రంగూన్ తర్వాత బర్మాలో రెండవ పెద్ద పట్టణం. మాండలే బర్మా దేశ ఈశాన్యదిశలొ 240 మీటర్ల వైశాల్యం కలిగిన పర్వతం అనేక ఆలయాలకు, మఠాలకు నిలయం. బర్మా దేశంలోని బౌద్దమతస్తులకు ఇది ఒక పుణ్యక్షేత్రం. పర్వత శిఖరంపైన ఉన్న ఆలయం 'కోరుకున్నేవన్నీ వరాలుగా ఇచ్చే ఆలయం' గా ప్రసిద్దిచెందింది. 1857లో బర్మాను పాలిస్తున్న రాజు మిన్ డాన్ మిన్ శాంతి కాముకుడు, అహింసావాది. బుద్దుని బోధనలు తరతరాలకూ నిలిచిపోవాలని, భావితరాలకోసం ఏదో ఒకటి చేయాలని సంకల్పించుకున్నాడు. బుద్దుని బోధనలను లోహ శాసనాలపై రాయించి భద్రపరిచినా అవి నశించిపోతాయని గ్రహించి, వాటిని భారీ రాతి దిమ్మలపై రాయించి, భద్రపరచాలని నిశ్చయించుకున్నాడు. ఆ సమయంలోనే బర్మాపై బ్రిటీష్ సేనల దండయాత్ర మొదలయ్యింది. దండయాత్రలో తాను ఓడిపోయినా బుద్ధుని బోధనలతో ఉండే భారీ రాతి దిమ్మెలకు ఎటువంటి హానీ జరగకూడదనుకుని తన పని మొదలుపెట్టాడు.

ఒక మీటర్ పొడుగు, ఒకటిన్నర మీటర్ వెడల్పు, 13 సెంటీమీటర్ల మందం ఉన్న పాలరాయి దిమ్మెలను తెప్పించాడు. వాటిమీద బుద్ధుని బోధనలను చెక్కించాడు. మొత్తం 729 పాలరాతి దిమ్మెలపై చెక్కారు. ఒక పాలరాతి దిమ్మెపై మిగిలిన 729 రాళ్ళు ఎలా ఉనికిలోకి వచ్చాయన్న విషయాన్ని తెలియజేసే సమాచారాన్ని చెక్కించాడు. అలా మొత్తం 730 రాతి పుస్తకాలు తయారయ్యాయి.

1860 లో రాతి పుస్తకాలు రాయడం మొదలుపెట్టారు. దీనికొసం తన రాజభవనం దగ్గరే ఒక అతిపెద్ద షెడ్ వేయించాడు. అంతకుముందు తాళపత్రాలలో ఉన్నటువంటి బుద్ధుని బోధనల మూలమును సీనియర్ మఠాధిపతులు, అధికారులు శ్రద్ధగా, క్షుణ్ణంగా పరిశీలించిన పిమ్మట ఒక లేఖరి జాగ్రత్తగా కాపీ చేసి ఒక శిల్పికి అందించాడు. ఆ శిల్పి బుద్ధుని బోధనలను పాలరాతి మీద చెక్కడం జరిగింది. ఒక్కొక్క రాతి మీద 80 నుండి 100 పంక్తుల చొప్పున రాతికి ఇరువైపులా బర్మా లిపితో చెక్కబడింది. పంక్తులను బంగారు రేకుతో నింపాడు.

ఒక్కొక్క పాలరాతి పుస్తక దిమ్మెకు ఒక గుడి కట్టించి, అందులో వాటిని ఉంచాడు. 1860లో ఈ గుడులను కట్టటం మొదలుపెట్టారు. గుడి గోపురాలను 1862లో ముగించారు. 1868 మే నెల నుండి పర్యాటకులను అనుమతించారు. ఈ గుడులను 3 వరుసలుగా కట్టారు. మొదటి వరుసలో 42 గుడులు, రెండవ వరుసలో 168 గుడులు, మూడవ వరుసలో 519 గుడులు నిర్మించారు. వీటికి దక్షిణ దిశలో ఒకటి కట్టి అందులో ఈ గుడి సమాచారమును చెక్కిన పాలరాతి దిమ్మెను ఉంచారు. దీనితో ఆ ఆలయంలో మొత్తం 730 గుడులయ్యాయి. ఒక్కొక్క గుడి మీద బంగారు, వెండి వజ్రాలు, వైఢూర్యాలు ఉంచారు.

1885లో బ్రిటీష్ సేనలు బర్మాపై దాడిచేసి ఈ చోటుని కూడా ఆక్రమించాయి. బౌద్ధమత మఠాదిపతులును కూడా అనుమతించలేదు. అప్పుడు బ్రిటీష్ ను పరిపాలిస్తున్న విక్టోరియా మహారాణి అన్ని మతాలను గౌరవించాలని, వారి ఆలయాలకు, మఠాలకు ఎటువంటి నష్టం జరగకూడదనే గట్టి శాసనం బ్రిటీష్ సేనాధికారులకు ఇచ్చిందని తెలుసుకున్న బర్మా బౌద్ధ మఠాధిపతులు, విక్టోరియా మహారాణికి ఈ ఆలయాన్ని వారి సేనలు ఆక్రమించాయని తెలియజేశారు. వెంటనే ఆ ఆలయం నుండి సేనలను తిరిగి రమ్మని ఆమె శాసించింది. కానీ అప్పటికే ఆలయంలోని గుడులమీద ఉన్న విలువైన వస్తువులను వారు అపహరించారు. పాలరాతి దిమ్మెలను పగులకొట్టలేకపొయారు. మహారాణి ఆజ్ఞమేరకు బ్రిటీష్ సేనలు ఆ ఆలయాన్ని వదిలిపెట్టి వచ్చారు. నాశనం చేయబడ్డ ఈ ఆలయాన్ని 1913లో సరిచేశారు. 2013లో యునెస్కోవారు ఈ ఆలయాన్నీ, ఆలయంలో ఉన్న పాలరాతి దిమ్మెలను ప్రపంచంలోనే అతిపెద్ద పుస్తకాలుగా గుర్తించారు.

Images Credit: To those who took the original Photos.
************************************************************************************************