12, జులై 2022, మంగళవారం

పోలార్ స్ట్రాటో మేఘాలు మరియు వాటి చీకటి రహస్యం...(ఆసక్తి)

 

                                                 పోలార్ స్ట్రాటో మేఘాలు మరియు వాటి చీకటి రహస్యం                                                                                                                                                 (ఆసక్తి)

కొన్నిసార్లు శీతాకాలం మధ్యలో, సూర్యాస్తమయం తర్వాత లేదా తెల్లవారుజామున, పాక్షికంగా చీకటి సంధ్యాకాశానికి వ్యతిరేకంగా నమ్మశక్యం కాని ప్రకాశవంతమైన మరియు స్పష్టమైన రంగుల మేఘాల షీట్లను ఆకాశంలో చూడవచ్చు. అరుదైన మేఘ నిర్మాణాలను "ధ్రువ స్ట్రాటో ఆవరణ మేఘాలు" లేదా "నక్రియాస్ మేఘాలు" అని పిలుస్తారు మరియు వీటిని ఐస్లాండ్, అలాస్కా, ఉత్తర కెనడా, స్కాండినేవియన్ దేశాలు మరియు అంటార్కిటికా వంటి అధిక అక్షాంశ ప్రాంతాల నుండి మాత్రమే చూడవచ్చు

స్కాండినేవియన్లు వాటి అద్భుతమైన బహువర్ణ రంగుల కారణంగా వాటిని "ముత్యాల తల్లి" అని పిలుస్తారు. "అన్ని క్లౌడ్ ఫార్మేషన్స్లో అత్యంత అందమైన వాటిలో ఒకటి" గా వర్ణించబడిన మేఘాలు కూడా మన వాతావరణానికి అత్యంత వినాశకరమైనవి. వాటి ఉనికి ఓజోన్ పొరను విచ్ఛిన్నం చేసే రసాయన ప్రతిచర్యను ప్రోత్సహిస్తుంది. ఇది సూర్యుని హానికరమైన కిరణాల నుండి మనలను రక్షించే ముఖ్యమైన కవచం.

70,000 అడుగులు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ ఎత్తులో దిగువ స్ట్రాటో ఆవరణలో చాలా ఎత్తైన ప్రదేశాలలో నాక్రియస్ మేఘాలు అభివృద్ధి చెందుతాయి. పోలిక కోసం, ట్రోపోస్పియర్లోని కొన్ని ఎత్తైన మేఘాలు దాదాపు 40,000 అడుగుల పైకప్పు ఎత్తును కలిగి ఉంటాయి.

తగినంత తేమ లేనందున సాధారణంగా స్ట్రాటో ఆవరణలో మేఘాలు ఏర్పడవు. కానీ నాక్రియాస్ మేఘాలు భిన్నంగా ఉంటాయి. అవి పూర్తిగా నీటి బిందువులతో కూడి ఉండవు, కానీ సహజంగా లభించే నీరు మరియు పారిశ్రామిక వనరుల నుండి వచ్చే నైట్రిక్ యాసిడ్ మిశ్రమం కలిగి ఉంటాయి.

దశాబ్దాల క్రితం, మనం ఏరోసోల్స్ మరియు శీతలీకరణలో క్లోరోఫ్లోరోకార్బన్స్ (CFCలు) వంటి పదార్థాలను ఉపయోగించడం ప్రారంభించాము. రసాయనాలు దశలవారీగా తొలగించబడ్డాయి, కానీ అవి చాలా స్థిరంగా ఉన్నాయి, అవి నేటికీ కొనసాగుతున్నాయి. CFCలు స్ట్రాటోస్పియర్కు చేరుకునే వరకు ట్రోపోస్పియర్ ద్వారా పెరగడానికి చాలా సంవత్సరాలు పడుతుంది, అక్కడ అవి ఉచిత క్లోరిన్ అణువులను ఉత్పత్తి చేసే అతినీలలోహిత కాంతి ద్వారా విచ్ఛిన్నం అవుతాయి. ఏదైనా ఫ్రీ రాడికల్ లాగా, క్లోరైడ్ అయాన్లు చాలా రియాక్టివ్గా ఉంటాయి మరియు అవి ఓజోన్ పొరపై దాడి చేసి నాశనం చేస్తాయి.

కృతజ్ఞతగా, క్లోరిన్ అణువు ప్రతిస్పందించే ఏకైక అణువు ఓజోన్ కాదు. హైడ్రోక్లోరిక్ యాసిడ్ మరియు క్లోరిన్ నైట్రేట్ అనే రెండు స్థిరమైన సమ్మేళనాలను ఏర్పరచడానికి అవి వాతావరణంలోని ఇతర రసాయనాలతో కూడా సంకర్షణ చెందుతాయి. రెండు సమ్మేళనాలు స్ట్రాటో ఆవరణలో ఎక్కువ భాగం క్లోరిన్ను లాక్ చేసి, వాటిని హాని జరగకుండా ఉంచాయి.

కానీ సూర్యరశ్మి తక్కువగా ఉండే ధ్రువ ప్రాంతాలలో సుదీర్ఘ శీతాకాలపు నెలలలో, స్ట్రాటో ఆవరణలో ఉష్ణోగ్రత చాలా శీతలంగా మారుతుంది, గాలి చాలా సన్నగా మరియు పొడిగా ఉన్నప్పటికీ మేఘాలు ఏర్పడటం ప్రారంభిస్తాయి. నీరు, నైట్రిక్ యాసిడ్ మరియు కొన్నిసార్లు సల్ఫ్యూరిక్ ఆమ్లం యొక్క ఘనీభవించిన స్ఫటికాల నుండి ఏర్పడిన నాక్రియస్ మేఘాలు ఒక ఆదర్శవంతమైన ఉపరితలాన్ని అందిస్తాయి, దానిపై రసాయన ప్రతిచర్యలు సంభవిస్తాయి, ఇవి స్వేచ్ఛా క్లోరిన్ అణువులను వాతావరణంలోకి తిరిగి విడుదల చేస్తాయి. సూర్యకాంతి ఉనికి సమీకరణానికి చాలా అవసరం, కాబట్టి ఇది వసంతకాలంలో సూర్యరశ్మి ధ్రువాలకు తిరిగి వచ్చినప్పుడు మాత్రమే జరుగుతుంది మరియు అతినీలలోహిత కాంతి క్లోరిన్ అణువుల మధ్య బంధాలను విచ్ఛిన్నం చేస్తుంది. దిగువ అక్షాంశాల నుండి గాలి ప్రవహించడం ద్వారా నాక్రియస్ మేఘాలు నాశనం అయిన తర్వాత మాత్రమే ప్రక్రియ ఆగిపోతుంది.

ఇలాంటి రసాయన చర్యలు వాతావరణంలో మరెక్కడా జరగవు. అందుకే ఓజోన్ రంధ్రం ఇతర ప్రాంతాల కంటే ధ్రువ ప్రాంతాలలో ఎక్కువగా కనిపిస్తుంది. అలాగే, దక్షిణ అర్ధగోళంలో సహజ మేఘాలు ఎక్కువగా గమనించబడతాయి. పర్యవసానంగా, ఉత్తర ధ్రువంతో పోల్చితే దక్షిణ ధృవం మీద ఓజోన్ పొర మరింత క్షీణించింది.

Images Credit: To those who took the original photos

***************************************************************************************************

కామెంట్‌లు లేవు:

కామెంట్‌ను పోస్ట్ చేయండి